Over KVNS
De KVNS is een vereniging die werkt rond het thema landschap, met nadruk op duurzaamheid, participatie en context. Vanuit de eigen proeftuin in Puurs-Sint-Amands aan de Schelde en in samenwerking met deskundigen en partnerorganisaties verzamelt en verspreidt de KVNS kennis over het landschap en ontwikkelt methodieken om gebruikers van het landschap bewust en duurzaam ermee om te laten gaan.
Als draaischijf van informatie en contacten is de KVNS aanjager van debatten over de kwaliteit van het landschap, dat wil zeggen over de gewenste landschapskenmerken en de afweging van die wensen tegen andere belangen. De KVNS is een voortrekker, die het landschap op de agenda zet van overheden en via de werking van partnerorganisaties voor heel Vlaanderen op de kaart zet.. Daarmee draagt de KVNS bij aan het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving en aan de persoonlijke beleving van het landschap van alle burgers.
Al ruim honderd jaar houdt de KVNS zich bezig met het landschap in al zijn facetten en al zijn gedaanten. Bij de oprichting in 1910 waren de leden bezorgd over ondoordachte ingrepen in het landschap, die de schoonheid en het evenwicht ervan aantastten. De KVNS zette zich in het voor het verdedigen en bevorderen van het stedelijke en landelijke schoon, met voorrang aan het bestaande.
Nu, honderd jaar later, staat het landschap weer sterk in de belangstelling. De aandacht voor deelaspecten van het landschap, zoals in de natuur- en milieubeweging enerfgoedzorg, heeft een grotere bewustwording bewerkstelligd voor de onherroepelijke gevolgen van ingrepen in de leefomgeving en de dehistorisering die daarmee gepaard gaat. Tegelijkertijd dreigt daarmee het landschap als geheel buiten beschouwing te blijven. Het besef van de samenhang van de verschillende onderdelen van het landschap heeft geleid tot grotere aandacht voor het landschap als geheel en als belangrijke factor in de samenleving. Het landschap beschouwen als enkel natuur of erfgoed is te eng. Er zijn ook andere evenwaardige aspecten als perceptie, beleving, dynamiek, identiteit, leefbaarheid, geheugen, continuïteit en discontinuïteit, tijdslagen, schaalniveaus, machtsverhoudingen in het landschap. Kortom: het landschap raakt aan tal van aspecten van onze omgeving, fysiek, sociaal en mentaal. Deze holistische benadering legt de relaties tussen de genoemde aspecten en juist dat biedt een meerwaarde.
Landschap is een moeilijk begrip, omdat het zo veelomvattend is en het landschap als verschijnsel op zoveel verschillende manieren benaderd en ervaren kan worden. Voor de KVNS was en is die holistische benadering van het landschap het uitgangspunt. De KVNS gebruikt de omschrijving, die de Europese Landschapsconventie hanteert: ‘Landschap is een gebied, zoals dat door mensen wordt waargenomen, waarvan het karakter bepaald wordt door natuurlijke en/of menselijke factoren en de interactie daartussen’. Andere speerpunten uit de Landschapsconventie zijn eveneens richtinggevend voor de KVNS: aandacht voor landschapsbeleid, kwaliteitsdoelstellingen voor het landschap en landschapsbescherming. De kwaliteit van het landschap bevorderen betekent weloverwogen, duurzame ingrepen doen, gebaseerd op een balans tussen sociale behoeften, economische bedrijvigheid en het milieu, met aandacht voor de impact die de ingrepen hebben op andere gebieden en op generaties die na ons komen. Het beleid moet aandacht hebben voor het bevorderen van de diversiteit van landschappen. Landschapsbescherming betekent oog hebben voor de biografie van het landschap en het ecologische evenwicht, de historische lagen in het landschap en de biodiversiteit behouden voor komende generaties.
Landschap is een thema dat internationaal zeer in de belangstelling staat; de Landschapsconventie is een internationale overeenkomst. De KVNS participeert actief in het internationale platform om de Landschapsconventie te verspreiden en de opdrachten erin in de praktijk te brengen als lid van Civilscape. De KVNS zal actief blijven in dit forum, informatie over internationale ontwikkelingen doorgeven naar Vlaanderen en via Civilscape de internationale discussie over landschap mee bepalen.
Er is in Vlaanderen behoefte aan een instantie die nationaal en internationaal de vinger aan de pols houdt wat betreft het landschap. Er is kennis over het landschap, vergaard door onderzoeksinstellingen en verenigingen in Vlaanderen en daarbuiten, maar die is verspreid, versnipperd en voor velen moeilijk toegankelijk. Zelfs specialisten op deelgebieden hebben vaak betrekkelijk weinig kennis over het landschap als geheel. Voor individuen en verenigingen die zich bezighouden met aspecten van het landschap, zoals erfgoed, natuur of mobiliteit, geldt dat vaak nog sterker. Naast kennis ontbreekt vaak ook een bewustzijn van het landschap. Dat bewustzijn verkrijgen betekent beschikken over vaardigheden om dat landschap bewust te ervaren, om de vormentaal ervan te lezen, de wording ervan te begrijpen en de esthetiek ervan te benoemen. De KVNS wil bijdragen aan bewustwording van het landschap, om burgers actief te laten participeren aan landschapsbeleving en landschapsbescherming. Dit zal gebeuren door eigen vormende activiteiten en via intermediairs, door organisaties en deskundigen die werken rond landschap informatie en methodieken aan te reiken, waarmee zij het publiek actief bij het landschap kunnen betrekken.
In de traditie van de KVNS zijn actief optreden, reflectie en studie altijd hand in hand gegaan. Vanuit kennis van en een visie op het landschap traden leden actief op om landschappen te vrijwaren van verwaarlozing, vernieling of onoordeelkundige verandering en te wijzen op duurzame oplossingen. De wens om zelf het goede voorbeeld te geven zijn belangrijke drijfveren voor de actieve leden. De site aan de Steenovens en rond de herop te richten molen in Puurs-Sint-Amands, aan de Scheldeoever, is de dynamische en inspirerende proeftuin voor het ontwikkelen van methodieken om het landschap holistisch te benaderen, verantwoorde afwegingen te maken tussen oud en nieuw, duurzaamheid na te streven, burgers te betrekken bij ontwikkeling van het landschap en de esthetiek van het landschap te benoemen.
Tegelijkertijd kan deze actieve kern niet alle doelstellingen van de vereniging op zich nemen. Gezien de over veel verenigingen en instanties versnipperde werking rond landschap en de behoefte aan een platformorganisatie, stelt de KVNS zijn rangen open voor verwante organisaties, die mee de doelstellingen en de werking van de KVNS gaan dragen. Met deze organisaties bestaan al informele contacten, die bestendigd zullen worden door opname ven een vertegenwoordiger ervan in de algemene vergadering. Daarnaast zal de KVNS met enkele strategische partners, zoals de Regionale Landschappen, een duidelijke taakverdeling afspreken en een intensieve samenwerking aangaan.
De KVNS wil de eigen traditie van aandacht vestigen op het landschap in al zijn aspecten en verschijningsvormen voortzetten, aangepast aan de huidige omstandigheden en voorbereid op de toekomst. De centrale doelstelling is professionelen en belangstellenden aandacht te laten hebben voor het landschap, dat is de omgeving waarin mensen functioneren. Dat betekent dat de KVNS een platform vormt dat kennis over landschappen nationaal en internationaal verzamelt en uitdraagt en in de eigen proeftuin in Puurs-Sint-Amands methodieken ontwikkelt om gebruikers van het landschap er bewust en duurzaam mee te laten omgaan. Die werking is een ondersteuning van beleidsmakers, deskundigen, actievoerders en (erfgoed)verenigingen. De KVNS richt zich dus vooral op intermediairs, die in hun werking aandacht voor en bescherming van het landschap integreren.
De kern van de werking is tweeërlei: enerzijds verzamelt De KVNS actief informatie, zoals resultaten van wetenschappelijk onderzoek, beleidsnota’s en uitvoering van beleid, informatie van partnerorganisaties en over buitenlandse ontwikkelingen. Anderzijds ontwikkelt de KVNS in de eigen proeftuin in Puurs-Sint-Amands methodieken. De KVNS stelt de verworven informatie en zelf ontwikkelde methodieken via verschillende kanalen ter beschikking. De eigen website, de nieuwsbrief Land in Zicht en het documentatiecentrum spelen daarin een grote rol, maar communicatie kan ook plaatsvinden via media van verwante organisaties, publicaties van derden, studiedagen, fora, debatten, vorming en veldwerk. Daarnaast zijn de Steenovens en de molensite het praktijkvoorbeeld van alles waar de KVNS voor staat en dat daarom regelmatig zijn deuren voor belangstellenden zal openen.
1. De KVNS is het platform in Vlaanderen met betrekking tot landschap.
De KVNS wil een middenveldorganisatie zijn, die duurzame omgang met het landschap in al zijn aspecten in Vlaanderen op de agenda zet.
1.1 De KVNS is een partnerorganisatie, die vertegenwoordigers van verwante organisaties in de Algemene Vergadering opneemt.
Met het opnemen van partnerorganisaties in de Algemene Vergadering verbreedt de KVNS zijn draagvlak en reikwijdte .De synergie met verwante organisaties wordt groter. Er is een breder publieksbereik mogelijk.
1.2 De KVNS organiseert regelmatig activiteiten over alle aspecten van het thema landschap.
Om het veelomvattende en abstracte begrip landschap bevattelijk te maken en leden van andere organisaties, beleidsmakers en individuele belangstellenden ontvankelijk te maken voor het thema landschap en hun kennis erover te verhogen, zijn studiedagen en vormingsmomenten een belangrijk middel om dit te bereiken. Voor de inhoud van deze activiteiten doet de KVNS een beroep op een breed netwerk van deskundigen.
2. De site aan de Steenovens en de herop te richten molen in Puurs-Sint-Amands is de proeftuin voor het ontwikkelen van methodieken om het landschap holistisch te benaderen.
De werking op deze site is een voorbeeld van de vrijwillige inzet van burgers voor het landschap en de duurzame balans tussen erfgoed, ecologie en sociale economie in het landschap.
2.1 De KVNS ontwikkelt methodieken om duurzaam met het landschap om te gaan en toont deze bij diverse gelegenheden op de site.
2.2 De KVNS schakelt deskundigen in bij de methodiekontwikkeling en publiceert samen met hen de resultaten daarvan.
3. De KVNS participeert in internationale netwerken rond landschap.
Landschap is internationaal gezien een belangrijk thema. De KVNS wil de stem van het Vlaamse middelveld laten horen op internationale fora en internationale ontwikkelingen en opinies inbrengen in het Vlaamse debat over landschap.
3.1 De KVNS werkt mee aan het implementeren van de aanbevelingen van de Europese Landschapsconventie in Vlaanderen.
De Landschapsconventie is een door België bekrachtigde conventie van de Raad van Europa. De KVNS wil een voortrekkersrol spelen in Vlaanderen om de speerpunten van de conventie – duurzame ontwikkeling van het landschap, bewustmaking, landschapsbescherming, inspraak bij landschapsbeleid, kwaliteitsdoelstellingen voor landschap – een plaats te geven in het Vlaamse beleid.
3.2 De KVNS werkt actief mee aan het internationale platform Civilscape.
Civilscape is het internationale netwerk van middenveldorganisaties, die ijveren voor het implementeren van de Europese Landschapsconventie. KVNS is lid van Civilscape. Als zodanig werkt de KVNS mee aan het Europese netwerk en zet deze Europese contacten in om de Europese Landschapsconventie in Vlaanderen om te zetten in beleid; de Regionale Landschappen zijn daarbij primaire partners.
3.3 De KVNS volgt internationale ontwikkelingen rond landschappen actief op.
Naast het netwerk Civilscape onderhoudt de KVNS contacten met buitenlandse deskundigen en verwante organisaties.
4. De organisatiestructuur is aangepast aan de inhoudelijke doelstellingen, de strategische partnerschappen en de platformfunctie die de KVNS vervult.
De nieuwe wegen die de KVNS inslaat houden onder andere intensieve samenwerking met verwante organisaties in. Vooral regionale landschappen werken op veel terreinen waarop de KVNS actief is, zonder dat de KVNS een landelijke kopie van deze regionale organisaties is. De KVNS is al vertegenwoordigd in enkele raden van bestuur van Regionale Landschappen. Deze banden worden versterkt en uitgebreid.
4.1 Er zijn minstens vijf strategische partnerschappen met Regionale Landschappen
De KVNS is al vertegenwoordigd in enkele raden van bestuur van Regionale Landschappen. Deze banden worden versterkt en uitgebreid.
4.2 In elke provincie heeft de KVNS minstens een partnerorganisatie
De landelijke thematische werking betekent ook dat de KVNS op veel meer plaatsen in het land actief moet zijn. Daarom én omdat samenwerking een speerpunt van de nieuwe werking zal zijn, zoekt de vereniging in elke provincie minstens een partnerorganisatie.
4.3 De KVNS stimuleert andere organisaties aandacht te besteden aan landschappen en ondersteunt hen daarbij
De KVNS gaat hierbij uit van de centrale doelstelling:aandacht laten hebben en zorg laten dragen voor het landschap. De doelstellingen 4.4, 4.5 en 4.6 werken deze opdracht verder uit.
4.4 De KVNS geeft informatie over en reikt methodieken aan voor het stimuleren van participatie van burgers aan landschapsbeleving en landschapsbescherming
4.5 De KVNS organiseert een maal per jaar een bijeenkomst voor alle organisaties die betrokken zijn bij landschappen
4.6 De KVNS participeert in de opleiding van natuur- en stadsgidsen
5. Alle communicatie is gericht op informatie en sensibilisering over duurzame omgang met landschappen, waarbij de KVNS de vertaalslag maakt van wetenschappelijke studies naar beleid, de overige academische wereld en verenigingen.
De KVNS gaat als draaischijf van informatie tussen deskundigen, beleidsmakers en verenigingen functioneren. Daarmee verhoogt de KVNS het bewustzijn van landschappen, waardoor meer burgers zich betrokken voelen bij het landschap en kunnen participeren aan landschapszorg. Daarvoor is communicatie essentieel. De doelstellingen 5.1, 5.2 en 5.3 geven de voornaamste communicatiekanalen hiervoor weer.
5.1 De website is de toegangspoort tot de informatie over landschappen van de KVNS en van partnerorganisaties
5.2 Het tijdschrift publiceert bijdragen van deskundigen over landschap
5.3 Er is minstens een (e)publicatie per jaar over het thema landschap
6. De KVNS adviseert over landschapsbeleid, landschapsontwerp, kwaliteitsdoelstellingen voor het landschap en landschapsbescherming met het oog op duurzame ontwikkeling van het landschap.
De actieve houding die de KVNS altijd heeft aangenomen, zal in de toekomst naar voren komen in adviezen aan overheden, verengingen, studiebureaus en anderen die met landschap bezig zijn over aspecten van landschapsontwerp, -beheer en –bescherming. de KVNS kan dat doen vanuit de vele nationale en internationale contacten met deskundigen en verwante organisaties en de eigen deskundigheid die met de werking wordt opgebouwd. De KVNS zal de specialist zijn in Vlaanderen die kennis heeft of kan vinden van landschap in al zijn facetten en die vanuit die kennis en vanuit de internationale contacten deskundig beleidsadviezen kan geven.